इंदापूर : – शेकडो वर्षांचा प्राचीन इतिहास असलेले इंदापूर तालुक्यातील पळसदेव येथील ग्रामदैवत श्री पळसनाथाचे प्राचीन मंदिर उजनी धरणाच्या पाण्यात राहूनही सुस्थितीत असल्याचे आढळून आले आहे. उजनी धरणाच्या पाण्याची पातळी कमी झाली की हे मंदिर नागरिकांचे आकर्षण असते. आता हे संपूर्ण मंदिर दिसत आहे. मंदिरासमोरील ओवऱ्यांचे छत उघडे झाले आहे. मंदिराचं प्रवेशद्वार अद्यापही पाण्यात आहे. येत्या काही दिवसांत तेही पाण्याबाहेर येण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे हे पाहण्यासाठी आणखी गर्दी होण्याची शक्यता आहे.दरवर्षीप्रमाणे धरणातील पाणीसाठा कमी झाल्यामुळे हे मंदिर आता दिसू लागले आहे. हे मंदिर पुरातन असून स्थापत्यशैलीचा उत्कृष्ट नमुना आहे. साधारणत: ११ व्या शतकात या मंदिराची निर्मिती करण्यात आली. मंदिर हेमाडपंथी पद्धतीने बांधण्यात आले आहे. या मंदिराचा उल्लेख ज्ञानेश्वरीतही करण्यात आला आहे. धरणाच्या निर्मितीपासून हे मंदिर पाण्यात आहे. तरीही ते आजही टिकून आहे. या मंदिराची पाहणी करताना एक वेगळाच उत्साह आणि भाव जाणवत होता. भाविकांची या मंदिरापर्यंत ने आण करणाऱ्या नावाड्यांना लाइफ जॅकेट द्यावे, अशी मागणी करण्यात आली आहे. मंदिरातील प्राचीन शिवलिंगाची गावात प्रतिष्ठापणा करण्यात आली आहे. परंतु, प्राचीन मंदिराचा ठेवा तसाच ठेवण्यात आला. पुरातन काळातील बांधकाम कलेच्या सामर्थ्याची जाणीव करून देत पळसनाथाचं हे प्राचीन मंदिर डौलाने उभं आहे. या पुरातन मंदिराचा ठेवा जतन करण्याची आवश्यकता आहे. पुरातत्व विभागाने यात लक्ष देणं गरजेचं असल्याचं स्थानिक जाणकारांचं मत आहे.मंदिराची पूर्ण रचना केवळ २७ दगडी नक्षीदार खांबांपासून तयार करण्यात आलेली आहे. शिखर भागाकडे प्रवेश करण्यासाठी छोटेसे दार आहे. शिखर भागात सतत सूर्यप्रकाश खेळता राहावा, याकरिता चारही बाजूंनी मोठमोठे छिद्र आहेत. मंदिराच्या आवारात जुन्या झाडांची खोडे स्थितप्रज्ञ सारखी कणखरपणे उभी दिसतात. मंदिराच्या सभोवताली भव्य दगडी तटबंदी आहे. तिची बऱ्यापैकी पडझड झाली असली तरी दिमाखदार आस्तित्व आजही कायम आहे.मंदिराच्या गाभाऱ्यात प्रवेश करताना अप्रतिम कोरीव काम केलेली चौकट दिसते, त्यावर वाद्य वाजवणारे वादक, पशु पक्षी कोरलेले आहेत. बाहेरून गाभाऱ्यात पहिले असता आतमध्ये फक्त गाळ शिल्लक आहे. मंदिरातील शिवलिंग गावकऱ्यांनी स्थलांतरित करून आता गावामध्ये नवीन मंदिर उभारलं आहे. मंदिरात देवाची मूर्ती नसली तरी देवत्वाच अस्तित्व अजून टिकून आहे. मंदिरात जसं प्रसन्न वातावरण असतं अगदी तसं वातावरण आपण अनुभवतो. मागच्या बाजूला शंकराची एक भग्नावस्थेतील मूर्ती पाहायला मिळते. मंदिराचा कळस अतिशय वैशिष्टपूर्ण असा आहे. भाजक्या विटा आणि चुना यांचा वापर करून कळसाचे बांधकाम केलेले आहे. सर्वात आश्चर्यकारक गोष्ट म्हणजे हा कळस आतून पूर्णपणे पोकळ आहे. आणि आतमध्ये जाण्यासाठी १ रस्ताही आहे. मंदिराच्या छतावर चढल्यावर २ फूट बाय १.५ फूट आकाराचा दिवळी वजा दरवाजा आहे. त्यातून आपल्याला झोपूनच आत जावं लागतं. कळसाच्या आत गेल्यावर एका विस्मयकारक शांततेचा अनुभव आपल्याला येतो.
Author: Janmat News
